5 października 1982 r. na XII sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lesznie omawiano sprawy oświaty. Radni zostali poinformowani, iż Kuratorium Oświaty i Wychowania określiło potrzeby inwestycyjne województwa leszczyńskiego do 1990 r. Dla Góry przewidziano rozbudowę szkoły, budowę przedszkola i sali gimnastycznej oraz mieszkań dla nauczycieli. W informacji z października 1984 r. (podpisanej przez Kuratora Oświaty i Wychowania Stanisława Pazołę) o stopniu realizacji uchwały dotyczącej oświaty z tej sesji uwzględniono rozbudowę szkoły podstawowej nr 3 w Górze w latach 1986-1990[1].

Zgodnie z ustaleniami z XII sesji WRN Zespół Administracyjno-Ekonomiczny Szkół w Górze podjął starania dotyczące opracowania dokumentacji techniczno-kosztorysowej rozbudowy „trójki”. Zespół pracował w składzie: Henryk Fabiś – wicekurator Kuratorium Oświaty i Wychowania, który pełnił rolę przewodniczącego, Krystyna Wiśniewska – dyrektor Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół, Edward Prajsner – Inspektor Oświaty i Wychowania i inne osoby. Przyjął założenia rozbudowy o 6 różnych sal przedmiotowych, 2 pracownie przedmiotowe, salę gimnastyczną, segment administracyjno-kulturalno-żywnościowy, 3 mieszkania oraz modernizację i rozbudowę kotłowni. Zatwierdził je Edward Szymański – Kurator Oświaty i Wychowania. Następnie przystąpiono do opracowywania dokumentacji projektowo-kosztorysowej[2].

Już na początku 1984 r. Wojewódzka Dyrekcja Inwestycji w Lesznie rozpoczęła przygotowywanie dokumentacji rozbudowy szkoły podstawowej nr 3 w Górze, która miała być wykonana w ramach remontu kapitalnego w latach 1985-1987[3].

26 września 1984 r. radny Zdzisław Podwiński podczas obrad Rady Narodowej Miasta i Gminy Góra poinformował, że wg uzyskanej informacji, jak określił „kanałem nieformalnym”, radni wojewódzcy posiadali opracowaną przez wojewodę analizę wniosków i postulatów wyborców z kampanii wyborczej do rad narodowych pod kątem ich realizacji. Nie uwzględniono wielu zadań z terenu gminy Góra, m.in. rozbudowy szkoły podstawowej nr 3. Oświadczył, iż jest to nie do przyjęcia, a radni wojewódzcy nie podjęli żadnych starań, by ten stan rzeczy zmienić. Wobec tego zaproponował podjęcie interwencji w tej sprawie lub wykreślenie zadania z programu rady narodowej tej kadencji[4].

W czasie kampanii wyborczej do rad narodowych zgłoszono 7 wniosków dotyczących oświaty: rozbudowa szkoły podstawowej nr 3 w Górze, budowa szkoły w Glince, zlikwidowanie trzecioroczności, zapewnienie mieszkań dla nauczycieli na wsi, uruchomienie klasy zerowej w Ryczeniu, zwiększenie liczby nauczycieli, budynek kolejowy przy szkole podstawowej nr 3 przeznaczyć na salę sportową dla tej szkoły[5].

Naczelnik miasta i gminy Góra Jan Osuch następnego dnia po sesji wystosował w tej sprawie pismo do wojewody, na które otrzymał odpowiedź datowaną 26 października 1984 r. Wynikało z niego, że rozbudowa szkoły w 1985 r. nie będzie możliwa. Ponieważ nie była uwzględniona w Wojewódzkim Planie Społeczno-Gospodarczym na lata 1983-1985, więc nie znajdzie się w planie na rok 1985. Może trafić do planu na lata 1986-1990, ale o tym będą decydować konsultacje społeczne i radni wojewódzcy[6].

Nim radny Zdzisław Podwiński otrzymał pismo od wojewody, inspektor oświaty i wychowania Edward Prajsner w związku ze zgłoszoną interpelacją poinformował go, iż rozbudowa szkoły podstawowej nr 3 była ujęta w dotychczasowych planach wojewódzkich do 1990 r. Trwały prace nad opracowaniem dokumentacji rozbudowy obejmujące dobudowę 8 sal lekcyjnych, budowę sali gimnastycznej i pomieszczeń na świetlicę i stołówkę. Dokumentacja miała być gotowa do końca 1985 r., co pozwoliłoby rozpocząć prace budowlane w 1986 r.[7]

21 stycznia 1986 r. celem posiedzenia Komisji Oświaty i Kultury WRN było zaopiniowanie materiałów na X sesję WRN, m.in. plan społeczno-gospodarczy województwa na lata 1986-1990, wojewódzki plan roczny na 1986 r. oraz budżet województwa na rok 1986 r.

Wówczas radny Henryk Hryniewicz[8] upomniał się o „trójkę”, mówiąc, że: niedopuszczalne jest, aby w ostatniej chwili dostarczać erratę do planu. Do planu weszły szkoły w Gostyniu i Pożegowie, o których nigdy nie było mowy. Natomiast wypadł z planu kapitalny remont Szkoły Nr 3 w Górze, o którym była mowa. W sprawie rozbudowy szkoły w Górze jest pismo Kuratorium podpisane przez Kuratora Fabisia, Szymańskiego i Sobolewskiego. Cały czas ta sprawa była aktualna. W tej chwili tego nie ma. Odbyłem rozmowę z tow. Ryndakiem, który poinformował mnie, że kwestię Pożegowa postawił radny Zdzisław Ellert [członek komisji oświaty i wychowania]. Jestem oburzony. Pewne rzeczy są krzywdzące. Będę głosował przeciwko uchwaleniu planu społeczno-gospodarczego. Jest to normalne »wpuszczanie w maliny«. Wyborcy pytają o Szkołę Nr 3 w Górze. Druga sprawa to szpital, który również nie wchodzi do planu. Ludzie śmieją się w oczy. Nie wchodzi Szkoła Nr 3, gdzie wszystkie władze stwierdzały, że wejdzie. Nikt nie stawiał o skreślenie tej szkoły, to samo dotyczy szpitala. Zgłaszam sprzeciw, nie będę głosował za przyjęciem planu[9].

Wsparła go radna Janina Teresa Czerska[10]: bardzo przeżywam sprawę Szkoły Nr 3 w Górze. Sprawa ciągnie się za długo. Niedopuszczalne jest, aby zajęcia odbywały się w piwnicy o małych oknach. Wczoraj pięcioro dzieci zemdlało. Brak warunków nauczania. Co ja mogę powiedzieć mieszkańcom Góry. Wychodzę na kłamcę. Jestem przewodniczącą PRON i radną II kadencji. Jak wygląda nasza rada i nasza komisja. Jak ja mogę iść na spotkanie z wyborcami, co ja im powiem. W Górze powstał pomnik, a Szkoła Nr 3 od lat nie może doczekać się remontu. Ludzie powiedzą – wy ZBoWiD-wcy postawiliście sobie pomnik na rynku, a młodzież w piwnicach się uczy. W tej sytuacji nie widzę siebie, aby wyjść do ludzi. Wojewoda mówił, że szkoła wejdzie do planu. Godzi to w porządek publiczny, w prestiż radnego. Tak nie może być. Nie mogę głosować w tej wersji planu[11].

Stanisław Pazoła – kurator Kuratorium Oświaty i Wychowania oświadczył, że: rozbudowa Szkoły Nr 3 w Górze jest aktualna, ale nie należy jej szukać w inwestycjach[12]. Wtedy Henryk Hryniewicz zaproponował wnieść poprawkę w planie o treści: Z remontów kapitalnych wejdzie Szkoła Nr 3 w Górze w takim a takim terminie[13]. Kurator Stanisław Pazoła uważał, że szkołę można realizować przekazaniem środków remontowych w planie RN Miasta i Gminy w Górze. Jednak radnemu z Góry to rozwiązanie się nie podobało i jako kontrargumentu użył groźby o wystosowaniu w tej sprawie listu protestacyjnego do I sekretarza KW PZPR[14].

Ostatecznie Komisja Oświaty i Kultury przyjęła projekt planu społeczno-gospodarczego województwa na lata 1986-1990, wojewódzkiego planu rocznego na 1986 rok oraz projekt budżetu województwa leszczyńskiego na rok 1985, z uwagą, aby wnieść poprawkę dotyczącą wejścia do planu społeczno-gospodarczego na lata 1986-1990 Szkoły Nr 3 w Górze z remontów kapitalnych[15].

W tle sporu o górowską szkołę przewijała się sprawa dyskryminacji Góry i Wschowy w podziale środków finansowych. Radny Hryniewicz krytycznie mówił o podziale środków inwestycyjnych, najmniej przypada na Wschowę i Górę[16]. Podobnie się wypowiedział Jerzy Zielonka, który mówił o nierównym podziale środków na inwestycje pozarolnicze w latach 1986-1990. Podał liczby: Leszno – 3 370 mln zł (ok. 50% ogólnego planu nakładów), Kościan – 1 347 mln zł, Rawicz – 725 mln zł, Gostyń – 680 mln zł, Wschowa – 205 mln zł i Góra – 132 mln zł. Podsumował swą wypowiedź: Jak widać pokrzywdzona jest Wschowa i Góra, na które to miejscowości przypada najmniej. To nie jest w porządku[17].

30 grudnia 1985 r. podczas sesji Rady Narodowej Miasta i Gminy Góra radny wojewódzki Henryk Hryniewicz zaproponował zakup magnetofonu do nagrywania obrad sesji, by w przyszłości ustrzec się przed wycofywaniem się z deklaracji zgłaszanych w trakcie sesji przez uczestniczących z województwa[18].

22 stycznia 1986 r., czyli następnego dnia po posiedzeniu Komisji Oświaty i Kultury WRN zebrało się Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lesznie. W imieniu Komisji Oświaty i Kultury przewodnicząca Jadwiga Koczorowska poinformowała, że radni z Góry wyrazili zdziwienie, iż w planie nie ujęto remontu kapitalnego Szkoły nr 3 w Górze. […] Członkowie komisji wysunęli wniosek, aby w następnych latach środki na nakłady inwestycyjne były przekazywane proporcjonalnie do liczby ludności[19]. Odpowiedział na to wicewojewoda Edmund Jankowski: Postawione zarzuty nie mają potwierdzenia, od początku planowano remont kapitalny, a nie modernizację z salą gimnastyczną i zapleczem kulturalnym[20]. Z kolei wojewoda Bernard Wawrzyniak stwierdził, że nie ma uzasadnienia zarzut, że Wschowa i Góra nie są traktowane na równi z innymi jednostkami. Liczba mieszkań spółdzielczych zależy od liczby oczekujących i miasto Leszno nie ma żadnych preferencji[21].

30 stycznia 1986 r. obradowała X sesja Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lesznie. Pojawiła się sprawa rozbudowy szkoły podstawowej nr 3 w Górze. Wojewoda (prawdopodobnie Bernard Wawrzyniak powiedział: W przypadku szkoły w Górze proponuję wystąpienie do Wojewódzkiej Rady Narodowej, aby na etapie dzielenia nadwyżki budżetowej rozpatrzyć problem. Aktualnie nie widzę możliwości włączenia tego zadania do planu inwestycyjnego. Programowany zakres rzeczowy nie mieści się również w obowiązujących kryteriach dla remontu. W związku z tym należy rozpatrywać etapową realizację dostosowaną do wielkości środków, jakie zaproponuje Wojewódzka Rada Narodowa i Rada Narodowa Miasta i Gminy w Górze[22].

Skomentował te słowa radny Henryk Hryniewicz: stwierdził, iż z głęboką goryczą radni z terenu Góry wysłuchali wystąpienia Wojewody. Gorycz bierze się stąd, że w akcjach przedwyborczych do rad narodowych i Sejmu PRL wielokrotnie padały na terenie Góry zapewnienia władz wojewódzkich odnośnie budowy kotłowni, szpitala jak również szkoły nr 3. Dwie sesje wstecz dowiedzieliśmy się, że kotłowni nie będzie, remontu szpitala również nie uwzględniono. W tej chwili dowiadujemy się, że szkoła nr 3 również nie będzie realizowana. Często się mówi, że radni obiecują, zgłaszają postulaty, które nie mają szans realizacji. Szkoła nr 3 była kilkakrotnie na tapecie i to nie Rada Narodowa Góry i nie nauczyciele, ale Kuratorium Oświaty i Wychowania w dniu 22 marca br. [chyba zeszłego roku] określiło co na pewno będzie wybudowane w Górze. To mówiła władza i co więcej obiecała, że
w szkole nr 3 będą 2 sale gimnastyczne. Dlaczego radni walczą o szkołę nr 3 w Górze. Część lekcji odbywa się w piwnicach szkolnych a część poza gmachem szkolnym w sali KMG PZPR. Stosownie do pism z Kuratorium i do zapewnień została zgłoszona do opracowania dokumentacja. W/g zapewnień władz gminnych dokumentacja będzie gotowa do końca m-ca czerwca br. Kurator zobowiązał się, że do dzisiejszej sesji imiennie radna Czerska i on otrzymają odpowiedź na pismo, które zostało sprecyzowane na posiedzeniu Komisji Oświaty. Jednakże do obecnej chwili odpowiedzi tej nie otrzymali. Społeczeństwo Góry stawia pytanie co w końcu będzie realizowane w Górze z tych 3 wymienionych zadań. Na zakończenie zwrócił się z gorącym apelem i wnioskiem do Wysokiej Rady, aby wpisać do planu na rok 1986 realizację modernizacji szkoły nr 3 w Górze[23].

Wtórował jeszcze wojewodzie Stanisław Pazoła: Kurator Oświaty i Wychowania wyjaśnił, że sprawy budownictwa szkolnego ustalone były na komisjach WRN. Poczyniono wtedy ustalenia i Kuratorium zostało zobowiązane do realizacji tego programu. Zgodnie z tym programem szkoła nr 3 w Górze przewidziana była do realizacji na lata 1986-1990. Ponieważ Kuratorium zawsze było słowne a władze wojewódzkie doceniały wysiłki w sprawie poprawy bazy oświatowej, nie ma żadnego powodu, aby te ustalenia teraz zmieniać. Myślę, że Wojewoda jak i Przewodniczący Komisji Rozwoju Gospodarczego wyjaśnili tą sytuację. Na realizację wszystkich zadań potrzeba by było 3.600 mln zł. Otrzymano natomiast tylko 1.400 mln zł. Zaproponował, aby szkołę nr 3 w Górze przyjąć do realizacji tak jak była zaplanowana, natomiast środki na realizację winny być zabezpieczone z nadwyżki budżetowej[24].

Jeszcze zabrała głos radna Janina Teresa Czerska i podziękowała WRN i Wojewodom za zrozumienie wystąpienia radnych z Góry odnośnie modernizacji szkoły nr 3, która po wielkich kłopotach została uwzględniona w planie[25].

Podczas posiedzenia prezydium Rady Narodowej Miasta i Gminy w Górze z udziałem radnych WRN 21 września 1987 r. omawiano sprawę rozbudowy „trójki”. Jerzy Maćkowski – przewodniczący rady poinformował, że w czerwcu władze administracyjne Góry spotkały się z przedstawicielami Urzędu Wojewódzkiego w Lesznie (kuratorium, komisja planowania) w sprawie rozbudowy Szkoły Podstawowej nr 3. Podstawą rozmów były ustalenia z przeprowadzonej kontroli NIK-u. Oświadczył, iż na spotkaniu tym stwierdzono jednoznacznie, że nie ma absolutnie żadnej szansy by zadanie to realizować w ramach środków budżetowych, stąd podjęto decyzję o wykona[w]stwie tego zadania ze środków pozabudżetowych i w ramach NCzPSz [Narodowego Czynu Pomocy Szkole]. Zaapelował do radnych wojewódzkich, by zadbali o zapisanie rozbudowy szkoły w planie wojewódzkim.

Radny wojewódzki Henryk Hryniewicz bardzo krytycznie odniósł się do tych ustaleń. Wątpił, czy władze wojewódzkie są w ogóle zainteresowane rozbudową szkoły w Górze. Wyraził ubolewanie, że nie zaproszono radnych wojewódzkich. Wg posiadanych przez niego informacji „trójka” nie będzie miała priorytetu w podziale środków z NCzPSz. Zadanie to będzie realizowane ze środków pozabudżetowych i innych funduszy przy wsparciu środków z NCzPSz[26].

Przy podziale środków na różne zadania rozbudowa „trójki” uplasowała się bardzo nisko. Początkowo miała być zadaniem inwestycyjnym, potem wykonana w ramach remontu kapitalnego, następnie sfinansowana z nadwyżki budżetowej, a na końcu – ze środków pozabudżetowych i w ramach Narodowego Czynu Pomocy Szkole.

Jak wyglądała realizacja obietnic władz wojewódzkich? W 1988 r. rozpoczęto rozbudowę szkoły. Wykonano stan zerowy części bloku dydaktycznego[27], 28 marca 1990 r. – stan surowy otwarty bez dachu budynku dydaktycznego oraz fundamenty i ściany piwnic budynku administracyjnego[28]. 9 września 1994 r. uroczyście oddano do użytku budynek dydaktyczny. Obecny na uroczystości kurator Andrzej Jęcz zadeklarował pomoc
w dalszej rozbudowie szkoły, czyli w powstaniu sali gimnastycznej[29]. Oddano ją do użytku dla szkoły podstawowej i gimnazjum w pierwszych dniach stycznia 2004 r.[30]

Mirosław Żłobiński

Pierwodruk: Kwartalnik Górowski 2016-2017 nr 56-57 s. XLV-XLIX

[1] APL: WRN Leszno 204 s. 84 (pismo z 20 lutego 1986 r., sporządzone w Górze z nieczytelnym podpisem; s. 84-86).

[2] Ibidem, s. 85.

[3] APL: RNMiGG 228 s. 213 („Ocena realizacji inwestycji i kapitalnych remontów za I-y kwartał 1984 r.”; s. 213-214).

[4] APL: RNMiGG 61 s. 61.

[5] APL: RNMiGG 231 s. 55 („Informacja z realizacji wniosków i postulatów zgłoszonych w kampanii wyborczej do rad narodowych, samorządu mieszkańców oraz Sejmu PRL”; s. 54-60).

[6] APL: RNMiGG 26 s. 173.

[7] Ibidem, s. 175.

[8] Więcej o nim można przeczytać: H. Błochowiak, Pan Henryk Hryniewicz – odszedł, „Górowskie Zeszyty Oświatowe” 2005
nr 23-25 s. 5-6.

[9] APL: WRN Leszno 203 s. 7-8.

[10] Z. Hanulak, Janina Teresa Czerska, zostawili po sobie ślad, „Przegląd Górowski” 2010 nr 3 s. 7, il.

[11] APL: WRN Leszno 203 s. 8.

[12] Ibidem, s. 9.

[13] Ibidem, s.10.

[14] Ibidem.

[15] Ibidem, s.11.

[16] Ibidem, s. 9 (liczby z załącznika nr 1 do planu).

[17] Ibidem.

[18] APL: RNMiGG 27 s. 455.

[19] APL: WRN Leszno 31 s. 33.

[20] Ibidem, s. 36.

[21] Ibidem.

[22] AP: WRN 32 s. 39 (wystąpienie wojewody bez tytułu; s. 30-42).

[23] APL: WRN Leszno 32 s. 11-12.

[24] Ibidem, s. 13.

[25] Ibidem, s. 18.

[26] APL: RNMiGG 55 s. 270-271.0

[27] „Sprawozdanie z wykonania rocznego planu społeczno-gospodarczego oraz budżetu za 1988 rok” (kserokopia w posiadaniu Autora).

[28] Raport o stanie gminy Góra za lata 1990-1994, Góra 1994, s. 141.

[29] E. Maćkowska, O rozbudowie „trójki”, „Przegląd Górowski” 1994 nr 16 s. 2, il.

[30] (map), Gala bez pozwolenia, „Panorama Leszczyńska” 2004 nr 6 s. 4.